Het plan om het kantoorschip van Groenewegen dat voorheen aan de Nieuwe Rijn lag en behoort tot het Industrieel Erfgoed, te verplaatsen naar de wal bij de Zeevaartschool is afgewezen. De vrijwilligers daar willen het opknappen als een nuttig kunstproject. Stiel heeft dat aan de orde gesteld in de Erfgoedkoepel waar de ambtenaar tot Stiel's verbazing antwoordde: "voor deze ligplaats is een omgevingsvergunning nodig en die verleen ik niet !!"
Toekomst Stiel
mei 2018
Op het ogenblik heeft Stiel in het bestuur een kleine bezetting. De website wordt nog steeds geraadpleegd en door ons lidmaatschap van de Federatie Industrieel Erfgoed Nederland (FIEN) komen er vragen om gegevens en informatie per email en via Facebook (https://www.facebook.com/stielleiden/). Het is zoeken naar gelijkgestemden of een stichting die de website en de informatievoorziening willen overnemen. Dertig jaar archief uit het tijdschrift Stielz mag niet verloren gaan.
Het bezoeken van bijzondere panden in Leiden is overgenomen door de Stichting Erfgoedcafé zodat dit met inbreng van Stiel wordt voortgezet. www.erfgoedcafeleiden.nl.
Nu zo aan het eind van het jaar, is tijd iets waar je regelmatig aan denkt. Dat doet ons er aan herinneren dat we ons afgelopen jaar hebben ingespannen een van de oude stadsklokken geplaatst te krijgen. Maar eveneens is het een goede aanleiding iedereen, en natuurlijk in het bijzonder diegene die het erfgoed, en zeker het industriele erfgoed, een warm hart toedraagt een geweldig gelukkig en zeer genoeglijk 2016 te wensen.
Bestuur STIEL Leiden
Nieuwe erfgoedwet in 2016
Nederland krijgt komend jaar een nieuwe Erfgoedwet. Samen met de nieuwe Omgevingswet maakt deze wet een integrale bescherming van het Nederlanse cultureel erfgoed mogelijk.
Waarom een nieuwe Erfgoedwet? Nu is het behoud en beheer van het Nederlandse erfgoed geregeld in talrijke definities, procedures en beschermingsmaatregelen. De nieuwe wet bant deze versnippering uit. Bovendien is is het wenselijk om de omgang met museale collecties en het afstoten van cultuurgoederen door de overheid wettelijk te regelen.Dat gebeurt dus nu ook in deze wet Voor de archeologie moeten de kwaliteitsnormen op een hoger niveau worden gebracht.
Door de nieuwe wet wordt de voorbereidingstijd voor het aanwijzen van rijksmonumenten van maximaal tien maanden tot zes maanden teruggebracht.. Een vereenvoudigde voorbereidingsregeling van de Algemene wet bestuursrecht komt inplaats van de huidige, in de Monumentenwet van 1988 geregelde aanwijzingsprodcecure.
Verder wordt het vergunningstelsel voor de archeologische monumentenzorg vervangen door een wettelijke geregelde certificering. Zo wordt geregeld dat alle opgravende partijen zich aan dezelfde kwaliteitsnormen moeten houden. Met de nieuwe wet kan de verstoring van waardevolle scheepswrakken beter tegen- gegaan worden.
De Monumentenwet van 1988 gaat komend jaar over in de Erfgoedwet. Onderdelen van de Monumentenwet, die de fysieke leefomgeving betreffen, gaan naar de Omgevingswet, die in 2018 van kracht wordt. Tot die tijd geldt een overgangsregeling, die in de Erfgoedwet is opgenomen.
De Omgevingswet vereenvoudigt en bundelt de regels voor ruimtelijke projecten. Daardoor wordt het gemakkelijker ruimtelijke projecten te starten. Een voorbeeld daarvan is wonngbouw op voormalige bedrijventerreinen of de bouw van windmolenparken.
Voordelen van de nieuwe Omgevingswet, die dus nog enkele jaren op zich laat wachten:
Sommige gemeenten hebben nu meer dan honderd bestemmingsplannen. De nieuwe wet maakt voor het gehele gebied één bestemmingsplan mogelijk.
Burgers of bedrijven, die een project of een activiteit willen starten, hoeven nog maar bij één loket een vergunning aan te vragen;
Bedrijven hoeven minder onderzoek te doen.
Nieuw artikel Werninkterrein
Graag wijzen wij u op het nieuwe artikel op onze site van Gerard Telkamp over het Werninkterrein
De open dag van Hartevelt-complex waaraan STIEL haar medewerking verleende was een groot succes. Behalve de aanloop van losse bezoekers waren er 3 rondleidingen waaran tientallen mensen deelnamen. Helaas konden niet alle hduige gebruikers van de voormalige Hartevelt-panden meewerken. Maar vanuit de resterende panden kon een goed zich verkregen worden op de rijke historie van de panden. De Kringloopwinkel, de drukkerij van Mostert en Van Onderen en het COC waren toegankelijk en ook het nog leegstaande pakhuis 'De Druif' was open.
Stiel steunt actie behoud sgrafitto Lex Horn
19 april 2015
De driedelige sgraffito van Lex Horn (1916-1968), ‘Compositie van elementen uit de alchemie’ (1960) in het voormalig Universitair Biochemisch Laboratorium Clusius, Wassenaarseweg 64 te Leiden, moet behouden blijven. Liefst zo vindt men moet het professioneel uitgenomen worden om het in optimale staat te conserveren en (op termijn) te herbestemmen.
Volgens de kunst- en cultuurhistorische waardebepaling monumentale kunst van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) d.d. maart 2015, dient de sgraffito van Lex Horn “gehandhaafd en gerestaureerd te worden, onafhankelijk van wat voor plan dan ook”.In de toelichting staat: “dit kunstwerk is van groot belang omdat het tot de top van de naoorlogse Leidse monumentale kunstwerken behoort. Het is een uitzonderlijk fraai en een nog relatief gaaf voorbeeld uit de beste periode van het monumentale oeuvre van Lex Horn”. In algemene zin is vastgesteld dat “de sgraffito een zeldzame kunsttechniek is, die in Nederland vanaf 1890 sporadisch werd toegepast, maar opbloeide in de wederopbouwjaren. De naoorlogse bloei duurde slechts 20 jaar. Met de sloop van de wederopbouwpanden, zijn al veel sgraffito’s vernietigd. De zeldzaamheidswaarde wordt steeds groter”.
Desondanks dreigt sloop op zeer korte termijn, namelijk op 25 april aanstaande.
Even een uitstapje. Na het industrieel erfgoed komt BOEI, de landelijke organisatie die zich bezighoudt met herbestemmen van industrieel erfgoed ook op voor de kerken. Wibo Burgers leverde onderstaande bijdrage.
BOEi-ook in religieus erfgoed
BOEi, de organisatie die al twintig jaar verdienstelijk werk doet op het gebied van het behoud en hergebruik van industrieel erfgoed, heeft in de afgelopen jaren haar werkterrein uitgebreid naar kerkelijk en agrarisch erfgoed.
Daartoe zijn indertijd twee dochterondernemingen opgericht, Boerderij & Landchap en Kerk & Klooster. Onlangs heeft de BankGiro Loterij aan BOEi Kerk & Klooster een bijdrage van 500.000 euro toegekend voor de herbestemming van religieus erfgoed. Dit bedrag komt bovenop de jaarlijkse ondersteuning die de organisatie van de BankGiroLoterij ontvangt.
Door eerdere bijdragen konden religieuze monumenten behouden blijven. zoals de Clemenskerk in Hilversum, waar een grootscheepse restauratie werd uitgevoerd, de Martinuskerk in Schellinkhout en de middeleeuwse kerk van Sint Anna ter Muiden in Zeeuws-Vlaanderen, waar momenteel gerestaureerd wordt. Kerk en watertoren
BOEi heeft ook het witte kerkje van Castricum en de bijbehorende watertoren verworven. In het begin van de vorige eeuw werd hier een psychiatrische gemeenschap opgericht. Het hiertoe behorende kerkje is onlangs overgedragen aan BOEi. Dat geldt ook voor de tot het complex behorende watertoren. Beide objecten, kerkje en watertoren, dateren van 1908 en zijn beide rijksmonument. Er lijken voor het kerkje goede kansen op herbestemming te zijn, gezien de ligging in de duinen.
Over industrieel en kerkelijk erfgoed zegt Ab Welgraven, bestuurslid van Stichting Behoud en Herbestemming Religieus Erfgoed (BHRE). zegt daarover in de Nieuwsbrief van BOEi: 'BOEi is begonnen met het herbestemmen van industrieel erfgoed, want dat kwam het eerst in gevaar. Maar nu zijn de kerken aan de beurt.'
Het witte gestichtskerkje waarvoor een nieuwe bestemming wordt gezocht. Foto: Rijksdienst Cultureel Erfgoed.
Historische villa Maredijk 161 opgeknapt
25 maart 2015
Een van de werken van de Leidse architect WC Mulder (1850-1920), een monumentale villa uit 1887 aan de Maredijk (tegenwoordig Ypenburgbocht) zal worden gerestaureerd. De villa in rijke neo-rennaissancestijl was eerder eigendom van de Leidse fabrikantenfamliie Hoeken. Volgens de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed is de villa is een goed voorbeeld van een villa van een fabrikantengeslacht uit het laatste kwart van de 19e eeuw. Het pand is zeer rijk en zorgvuldig afgewerkt en gedetailleerd. Het pand bevat een voor Leiden zeldzaam en uitzonderlijk gaaf bewaard interieur. Het pand is van belang als verwijzing naar een Leidse familie van industriëlen en politici. Aldus de website van de Rijksdienst.
De villla op Maredijk 161 wordt opgeknapt door het aannemersbedrijf Jobo die ook eigenaar is van het pand. Daarna zal het pand worden verkocht.
Zonder veel tamtam heeft de Raad van Europa 2015 uitgeroepen tot Europees jaar van het industrieel erfgoed. Maar ook zonder fanfares komt er in dit kader nu een reeks activiteiten op gang , vooral in de Zaanstreek, industriegebied bij uitstek, en in Zuid-Limburg, waar het Jaar van de Mijnen van start gaat.
Ons land kende eerder een jaar van het industrieel erfgoed: 1996. De activiteiten, die indertijd werden ontplooid, betekenden een belangrijke stimulans voor de erkenning van dit erfgoed. In onze dagen is industrieel erfgoed een vrij bekend begrip. Daarbij wordt dan al vlug aan 'herbestemming'gedacht, eerder dan aan 'sloop'.
Het was ook het jaar waarin STIEL zich inzette voor behoud van de Leidse Meelfabriek, die toen nog geen rijksmonument was. Dat gebeurde pas enkele jaren later.
Festival
Terug naar onze tijd. In IJmuiden is op 21 januari het Festival Industrie Cultuur geïntroduceerd. Dat festival loopt van april tot oktober aanstaande. Er is een groot aantal activiteiten gepland, zoals boottochten, manifestaties op het gebied van muziek en beeldende kunst en zelfs een 'nacht van de industrie' (20 juni).
Dit jaar is het vijftig jaar geleden dat de toenmalige minister Joop den Uyl naar Limburg reisde om aan te kondigen dat de kolenwinning tot een eind zou komen. Het is nu tijd om de balans op te maken, vindt men in Limburg. Vandaar het Jaar van de Mijnen, dat helemaal past in het themajaar voor industrieel erfgoed. De vroegere mijnstreek, waar maar heel weinig gebouwen en installaties nog herinneren aan het verleden, wil zich bezinnen op haar toekomst en ambities.
Mijnmuseum
Zowel voor de inwoners als voor bezoekers wordt een breed programma met tal van activiteiten samengesteld. Er wordt terug gekeken op het mijnverleden, dat van zo’n grote invloed op deze regio is geweest. Limburg hoopt ook dat 2015 een krachtige stimulans zal opleveren voor de zo begeerde uitbreiding van het Mijnmuseum in Heerlen (gevestigd in het schachtgebouw van de vroegere Oranje Nassau I mijn). Daarover wordt in een notitie over dit onderwerp gezegd: ‘Het is van groot belang om het verhaal van de mijnstreek te verankeren, zodat ook jonge generaties de geschiedenis kunnen voelen en beleven’.
Het Europese themajaar leidt tot activiteiten in meer dan 45 landen. Aandachtspunten zijn het stimuleren van de belangstelling van dit erfgoed, verruiming van het aantal vrijwilligers dat zich ermee bezighoudt en het delen van de kennis op dit gebied.(WB).
Er is weinig tastbaars overgebleven van de kolenwinning in ons land. Een van de schaarse overlevers: de Nuland-schacht in Kerkrade.
Nieuw leven voor brugwachtershuisjes Voorburg
10 februari 2015
Twee voormalige brugwachtershuisjes in Voorburg zijn door de gemeente verkocht bij openbare inschrijving. Het brugwachtershuisje aan de Hoekweg 52 in Voorburg wordt een theehuisje. Het andere huisje, Wijkerlaan 23 in Voorburg, wordt ingericht als Bed & Breakfast. Dit heeft de gemeente Leidschendam-Voorburg meegedeeld. Beide huisjes zijn rijksmonument.
Voor de site van de stichting die zich bezighoudt met het behoud van brugwachtershuisjes klik hier
Brandslangentoren even gered
6 januari 2015
De oude brandslangendroogtoren staat eenzaam aan de Langebrug en was onlangs ook al het slachtoffer van brandstichting, maar hij wordt voorlopig niet gesloopt. De sloopvergunning is op dit moment geweigerd. De gemeente heeft DUWO gevraagd meer inspanning te verrichten om een alternatief mogelijk te maken. Ook het ingediende bouwplan vond de gemeente ook onvoldoende.
Eerder meldde we al dat STIEL en de Historische Vereniging Oud Leiden zich al tegen de mogelijke sloop hadden verzet. Er wordt nu dus nog gezocht naar een nieuwe bestemming. Op dit moment worden verschillende plannen, zoals van het architectenbureau Verheijen bekeken. Sloop blijft volgens wethouder Laudy een mogelijkheid maar alleen als de plannen tot niets leiden.
Hieronder de slangentoren, toen ook de andere bebouwing, zoals de oude brandweerkazerne, er nog omheen stond.
Dag van de Leidse geschiedenis
12 oktober 2014, bijgewerkt 1 november 2014
Tegelijk met de Dies-viering van de historische vereniging Oud Leiden zal er een informatiemarkt in de Hooglandse Kerk zijn waarop veel verenigingen en stichtingen uit Leiden en directe omgeving zich presenteren. Ook STIEL was aanwezig.
Stiel op Famillement in Leiden
8 oktober 2014
Vandaag, dat wil zeggen vanmiddag vanaf 13.00 uur tot vanavond 21.00 uur staat STIEL op het Famillement in de Hooglandse Kerk in Leiden.
Meer steun voor slangentoren
vrijdag 26 september
uit Leidsch Dagblad
onthulling gevelsteen Hartevelt
20 september 2014
De steen was al eerder geplaatst maar van vandaag werd hij officieel onthuld. Wat betrokkenen en belangstellenden hoorden van Oud Leiden-voorzitter Rens Heruer iets over de voorgeschiedenis en van Annelies van Leeuwen van der Stoep iets over de restauratie van de gevelsteen. Joop Gijsman die de zoektocht naar de steen had geinitieerd en daadwerkelijk de steen heeft gevonden in de kelder van huis van de weduwe van de laatst overleden directeur van Hartevelt voegde nog wat extra informatie. Voor de officiele onthulling werd Joop iets te vroeg geholpen door de wind. Het was er niet minder om. Na afloop werd bij Steenhouwer Bam Bam aan de overkant nog even een toast uitgebracht en kon men aldaar de werkplaats even bekijken.
zie ook hieronder bij 27 juni 2014
STIEL wil slangentoren behouden
9 september 2014
Stiel is van mening dat de brandslangendroogtoren is een van de laatste tekens van erfgoed in de binnenstad is. De toren, ooit onderdeel van de brandweerkazerne is in 1936 gebouwd. Bij de bouw is expliciet opdracht gegeven zoveel mogelijk gebruik te maken van het nog bestaande muurwerk van de eerder uitgebrande Waterstaatskerk. In 1936 had de raad dus al aandacht voor het bewaren van het stedelijk erfgoed in de stad. Dit restant, de doopkapel van de Petruskerk uit 1912, is nog duidelijk te herkennen aan het boogvenster op de begane grond van de toren. Een extra reden om de toren te bewaren is dat de gevel van de Waterstaatskerk aan de Lange Brug teruggebracht wordt in de plannen en die daarmee ook verwijst naar vroegere activiteiten aan de Langebrug.
Stiel zal bij Burgemeeester en Wethouders bezwaar maken tegen de sloop.
Slangentoren op het bouwterrein van de voormalige brandweerkazerne en woningen. Foto Leidsch Dagblad
Hartevelt gevelsteen geplaatst
27 juni 2014
Onlangs werd de derde en laatste gevelsteen (terug)geplaatst in de gevel van de Fransche Kroon, het complex aan de Langegracht waar tot 1971 de Firma Hartevelt (later Bols) gevestigd was. STIEL is bijzonder blij met deze plaatsing. Later dit jaar zal er nog een gelegenheid zijn waarbij de steen 'officieel' wordt onthuld.
Het juni-nummer van ons magazine Stielz is uit. Alhoewel de inhoud zoals altijd in zijn geheel lezenswaardig is zijn er twee bijzonderheden. De kunstzinnige voorkant, een ontwerp van Herbert Mattie op basis van een zwart-witfoto van het Van Nelle-magazijn aan de Aalmarkt. En een reactie-artikel naar aanleiding van het melkslijtersverhaal vorige maand over de melksanering in het Brabantse Gemert.
donateursbijeenkomst op de Kegelbaan
24 mei 2014
Vrijdagmiddag 23 mei organiseerde STIEL een donateursbijeenkomst op de Kegelbaan. De Kegelbaan is een ontwerp van W.C. Mulder uit 1897 en in gebruik genomen in 1898 en bevindt zich in de voormalige Herensociëteit Amicitia (nu Stadscafé van der Werf) en is daar door middel van een poortje mee verbonden. Oorspronkelijk behoorde de baan bij voorganger van het huidige gebouw, de Buiten-Sociëteit Amicitia. De kegelbaan heeft zijn feitelijke lokatie aan de 2de Binnenvestgracht.
In de loop der jaren is het oorspronkelijke bouwwerk binnen en buiten 'gemoderniseerd' maar renovatie moet het weer meer in de oorspronkelijke staat herstellen. architect Kees Lau vertelde een en ander over deze aankomende renovatie. Daarna kon een enkeling even zelf een poging wagen maar een 'alle negen' zat er bij niemand in.
Architect Kees Lau (2e van rechts) vertelt hier wat voor moois er achter moderne gipsplaten zit.
Einde wagenmakersmuseum
8 april 2014
Het Leidsch Dagblad meldt vandaag dat het einde van het Wagenmakersmuseum nabij lijkt. Stichting Diogenes die overwoog het pand te kopen heeft ervan afgezien omdat Stichting Wagenmakersmuseum en wagenmaker Paul Kemper niet de financiële zekerheid konden geven die nodig was. De gemeente heeft het plan de wagenmakerij in de openbare verkoop te zetten.
Onderhoud schoorsteen Timp (nu Tijsterman)
6 april 2014
Op de foto wordt de schoorsteen van de voormalige koekjesfabriek van Timp, waar nu Van Maanen gevestigd is, gerestaureerd. Inmiddels is de klus geklaard en daarmee is, mede dankzij de inspanning van Stiel, weer iets uit het verleden op behouden gebleven.
foto Niek Bavelaar
grote interesse in cultureel erfgoed
30-03-2014
Acht op de tien Leidenaren zijn geïnteresseerd in het cultureel erfgoed van Leiden en omgeving. Dat blijkt uit de Stadsenquête van de gemeente Leiden in 2013. Ook is Leidenaren gevraagd of zij een bezoek hebben gebracht aan culturele plekken, zoals musea, bezienswaardige gebouwen of stadsdelen, galerieën en archieven. En dan blijkt dat ruim driekwart van de Leidenaren het afgelopen jaar één of meer van deze plekken heeft bezocht, musea het meest, archieven het minst. Zo zijn zes op de tien Leidenaren het afgelopen jaar naar een museum geweest en 6% naar een archief. Dat is een stijging in vergelijking met voorgaande jaren, dit geldt voor het bezoek van een bezienswaardig gebouw of stadsdeel.
De 'Peperbus' ofwel de transformatorzuil aan het Vrouwenkerkhof is nu een gemeentelijk monument. Het herinnert aan de electrificatie van Leiden. STIEL is blij met de erkenning van het monument dat een herinnering is aan de industrialisatie. Naast de 'Peperbus' zijn er nog twee gemeentelijk monumenten bijgekomen, een tegeltableau in de Kaasmarktschool en een woon/achterhuis aan de Vestestraat.
klik op de afbeelding om het artikel in het Leidsch Dagblad van 1 maart 2014 te lezen
Stiel heeft er nog zin in
4-2-2014
"Crisis of concentratie bij de Leidse historische clubs?" kopte het LD afgelopen maandag, en wordt er melding van gemaakt dat een kleine rondgang langs de grote organisaties leert dat het voor veel clubs moeilijk is te overleven. Tijd voor een aanvulling op het standpunt zoals in het artikel als is verwoord door Joop Gijsman.
De opkomst van de verschillende stichtingen rond het behoud van industrieel erfgoed ligt achter ons. Werd in de jaren '60 nog met het grootste gemak van alles gesloopt, in de jaren '80 zag men het nut van behoud van industrieel erfgoed wel in, ook in Leiden. Inmiddels is het meeste industrieel erfgoed beschreven en vaak ook behouden. Daar heeft STIEL aan bijgedragen. Inmiddels vinden we zelf dat we er zijn voor behoud van waardevolle locaties waar de werkende mens zijn beroep uitoefende. Om die reden hebben we bijvoorbeeld gepleit voor het behoud van de Cité Medical in het Boerhavegebied en de Van der Klaauwtoren aan de Kaiserstraat.
STIEL geeft ieder kwartaal een prachtig blad uit, houd de ontwikkelingen in Leiden en omstreken in de gaten en probeert via donateursmiddagen diverse onderwerpen te belichten. We zien onszelf als onderdeel van de Leidse erfgoedkoepel, met ons eigen deelterrein. De steun die we ervaren in ons werk bij de bevolking, de politiek, het maatschappelijk middenveld, sterkt ons om met ons goede werk door te gaan. Het bestuur is op sterkte en ervaart niet dat STIEL in ''zwaar weer'' zit. Regelmatig melden zich nieuwe donateurs, zoeken maatschappelijke en particuliere partijen partijen ons op voor samenwerking. We hebben er nog steeds zin in.
'Reuze enthousiast word je ervan'. Dat was de reactie van bestuurslid Hennie Korthof op het bezoek aan de nieuwjaarsreceptie van FIEN, de landelijke federatie van industrieel erfgoed. En dat was niet alleen omdat andere erfgoedstichtingen vinden dat wij als STIEL-Leiden zo mooi blad hebben, het gold ook de contacten en de gesprekken met andere erfgoedbeschermers uit het land.
Deze bijeenkomst, zaterdag 18 januari jl. was op een passende locatie: Het voormalig terrein van de munitiefabriek aan het Noordzeekanaal in Zaandam; het Hembrugterrein waarvoor plannen worden ontwikkeld voor hergebruik (hier meer over de plannen)
Uiteraard een toespraak van voorzitter Jan Reijnen die inging op het 30 jarig bestaan van de federatie en natuurlijk op het thema 'mobiel erfgoed en mobiliteit' voor de Open Monumentendagen van dit jaar en aangaf dat er ook dit jaar weer studie- en excursiedagen zullen zijn.
En dan, maar dan zijn we een jaar verder, in 2015 volgt het jaar van het Europees Erfgoed. Hierbij worden ook de collecties van particulieren en bedrijven betrokken. Iets om naar uit te zien dus!
Van der Klaauwtoren in beeld
16-01-2014
Vandaag, 16 januari, in het Leidsch Dagblad paginagroot. Terecht want de fototentooonstelling over de sloop van de Van der Klaauwtoren is de moeite waard. Veel verschillende foto's soms speciaal bewerkt. De tentoonstelling is gratis en op werkdagen te zien van 8.00 tot 18.00 uur in de Oude Universiteitsbibliotheek aan het Rapenburg.
Aandacht voor geveltekens
05-01-2014
Het jaar begint erf(g)-goed op vrijdag 3 januari een mooi artikel in het Leidsch Dagblad over de geveltekens in Leiden.
STIEL heeft zich in het verleden al ingezet voor het behoud van Nieuw Werklust, zoals uit onderstaande tekst blijkt uit het Leidsch Dagblad van 20 februari 2011
"De negentiende-eeuwse kleiwarenfabriek Nieuw Werklust is een laatste overblijfsel van de dakpannen- en bakstenenindustrie langs de Oude Rijn. Nadat de fabriek in 2003 sloot, werd het een rijksmonument en sindsdien wordt gezocht naar een nieuwe functie. Er is nagedacht over een winkelcentrum, een kantorencomplex of een bedrijfsverzamelgebouw, maar daarvan is tot nu toe niets gekomen. Bouw van appartementen is uitgesloten, omdat de fabriek in de geurcirkel van bierfabriek Heineken ligt."
"Het verval van dakpannenfabriek Nieuw Werklust is de Stichting Industrieel Erfgoed Leiden (STIEL) een doorn in het oog. Woordvoerder Gerard van Hees heeft de toestand laatst bekeken vanaf de overzijde van de Oude Rijn. ,,Het gebouw verloedert helemaal. Je schrikt ervan als je het ziet; er zit geen verf meer op het hout, het gebouw is niet meer wind- en waterdicht, de elementen doen hun werk.’’
Donderdag 21 november was Nieuw Werklust een van de items in het VPRO-programma Nederland van Boven: "We houden niet van verval, maar hoe gaan we ermee om als het toch toeslaat?In Nederland houden we niet van verval. Krijgt een oud gebouw geen monumentenstatus, dan is het rijp voor de sloophamer. Maar omdat een geheel aangeharkt en opgeschoond land ons ook de rillingen bezorgt, maken we ruimte voor uitzonderingen.Bekijk de aflevering met interactieve kaart op de website." De uitzending is hier nog terug te zien maar ook via uitzending gemist.
Het oer-Leidse bedrijf Hartevelt staat centraal in een tentoonstelling van Erfgoed Leiden en Omstreken die tot 15 januari 2014 gratis is te bezichtigen in het Archiefgebouw aan de Boisotkade. De geschiedenis van ‘Distilleerderij De Fransche Kroon v/h A. en J. Hartevelt en Zn.’ gaat terug tot 1734. In 1968 ging het bedrijf op in het Bols-concern en stopte de productie van jenever en likeuren aan de Langegracht in Leiden. De panden behoren nu tot de oudste fabrieksgebouwen in de stad en zijn beschermd als monument. De mini-expositie ‘De firma Hartevelt in papier en object’ geeft een beeld van de geschiedenis van Hartevelt en de producten. Er zijn archiefstukken uit de collectie van Erfgoed Leiden en Omstreken te zien en objecten uit de privéverzameling van medewerker Ronald Hartevelt.
Erfgoed Leiden en Omstreken is hét kennis- en adviescentrum over erfgoed in Leiden en omgeving. Het brengt kennis van het verleden bij elkaar en maakt deze bruikbaar voor iedereen. Het loopt daarin voorop in Nederland.
De mini-expositie ‘De firma Hartevelt in papier en object’ is tot 15 januari 2014 gratis toegankelijk in het Archiefgebouw (Boisotkade 2A, Leiden) van Erfgoed Leiden en Omstreken. Openingstijden: ma 13.00-20.00 uur, di/do/vr 9.30-17.00 uur, wo gesloten.
Gemeentelijke garantstelling herontwikkeling De Meelfabriek
uit het collegebesluit:
Het gemeentebestuur vindt het van groot belang voor de stad dat de herontwikkeling van de Meelfabriek tot stand komt. De herontwikkeling van het terrein biedt de garantie dat de (rijks)monumenten behouden blijven voor de stad en eindelijk een nieuwe functie krijgen na jaren van leegstand. Na voltooiing van het plan zal aan de oostelijke singelrand van Leiden een veelbelovende economische en culturele impuls voor de stad ontstaan zijn met o.a. woningen, studentenhuisvesting, parkeervoorzieningen, kenniseconomie, hotel/congresruimten, recreatieve en sport- en wellnessvoorzieningen. Om nu de eerste fase van de herontwikkeling mogelijk te maken en het door de financiers gevraagde gemeentelijke commitment te tonen geeft de gemeente een garantie van maximaal €500.000 af aan de kredietverstrekkers voor een periode van 5 jaar ingaande bij de eerste betaling van aflossing en rente op de lening.
De Tuin van de Smid
De ambachtelijke smid, Sjaak van de Gein, heeft met zijn vrouw in het park Cronesteijn een theehuis geopend: De Tuin van de Smid. Midden in het park, na de spoorovergang tweede links, met groot terras en wat speeltjes voor de kinderen, goed bereikbaar per fiets of wandelend.
Wagenmakersmuseum verdwijnt
Het Wagenmakersmuseum op de Oude Varkensmarkt moet leeg en gaat dus weg. Jammer, we hebben een paar jaar terug als Stichting Levend Ambacht Leiden nog alle moeite gedaan om helderheid te krijgen over het beheer van dat pand en een lijst laten maken van alle gereedschappen van de wagenmakerij van de Groot. Maar verder duidelijkheid nee. De vraag waar de huurpenningen heen gingen, waarom is er jaren geen onderhoud gepleegd, die vragen werden nooit beantwoord en konden we niets uitrichten. Met de smederij is dat toen zo mooi gelukt. Het is een duistere zaak ook ambtenaren kregen nul op rekest voor deze vragen. Geen enkel gesprek was mogelijk. Het zou mooi zijn als Diogenes het pand kon kopen, met de verhuur van de bovenwoning en de meubelwerkplaats zijn er nog best wat inkomsten.
Ondanks eerdere berichten kan STIEL met blijschap melden dat de schoenmakerij Bakkersteeg op het laatste moment toch nog is behouden.
Gipsplastiek van Eppo Doeve
De gipsplastiek van Eppo Doeve bevindt zich thans in de Lakenhal.
Fabrieksschoorsteen nog niet behouden
De financiering van de restauratie van de monumentale schoorsteen (Tijstermanschoorsteen) tussen de Haarlemmerstraat en de Oude Rijn zoals beschreven in ons vorige nummer is nog niet rond. De Gemeente heeft een subsidie toegezegd van 50% van de subsidiabele kosten, Stiel is er nog niet in geslaagd een tweede subsidiebron aan te boren, ook de landelijke stichting (STIF) kon ons niet helpen aan adressen daarvoor. Zie Stielz 2012.
Van der Klaauwtoren wordt gesloopt
De markante toren op de hoek van de Kaiserstraat wordt gesloopt ondanks pogingen van diverse zijden om het te behouden. Er lagen zelfs van bevriende zijde diverse plannen en een financiering klaar om het pand opnieuw in te delen en te hergebruiken als studentenflat, appartementen en zelfs een hotel werd voorgesteld. De universiteit besliste anders onder het mom van de slechte staat van het gebouw. Jammer.
Uitslag verkiezing Jonge Monumenten
De Van der Klaauwtoren en de woonhuizen aan de Middelstegracht 14-18 zijn de winnaars geworden van de Jonge Monumenten Verkiezingen in Leiden tijdens de Open Monumentendagen van 10 en 11 september. Die verkiezingen waren georganiseerd door de Stichting Industrieel Erfgoed Leiden en de Historische Vereniging Oud Leiden, in samenwerking met de Gemeente Leiden, om meer aandacht te vragen voor architectuur in Leiden uit de periode na 1940. De prijsuitreiking vond afgelopen maandag plaats in het RAP Architectuurcentrum door de bekende restauratie-architect Bob van Beek.
In de categorie bedrijfspanden was de Van der Klaauwtoren van Rijksbouwmeester Gijsbert Friedhoff royaal de winnaar met 37% van de uitgebrachte stemmen. De architectuur van het Onderzoeksinstituut Zernickedreef 10 van cepezed Architecten uit Delft (architecten Michiel Cohen en Jan Pesman) kreeg iets meer dan 20%.
Bij de woonhuizen/wooncomplexen waren de verschillen aan de top kleiner: de woningen aan de Middelstegracht van architecte Mieke Rietveld waren de favoriet van bijna 32% van de stemmers, gevolgd door het blok van vijf panden aan het Kort Galgewater 12-16 van Ronald Knappers en Joost de Haan van VVKH Architecten met bijna 28%.
Behalve de Van de Klaauwtoren (55 jaar oud) zijn genoemde panden in de laatste twintig jaar totstandgekomen.
Stem op uw monument tijdens de Monumentendagen
De Historische Vereniging Oud Leiden en de Stichting Industrieel Erfgoed Leiden (STIEL) organiseren tijdens de Open Monumentendagen 2011, op 10 en 11 september a.s., de verkiezing van de mooiste 'jonge monumenten' in de stad, in samenwerking met de gemeente Leiden.
Leiden kent vele monumenten, vaak honderden jaren oud. Maar de stad kent ook veel ‘jonge’ monumenten, uit een recenter verleden.
Nu het dit jaar 50 jaar geleden is dat in Nederland de Monumentenwet van kracht is geworden, willen de Stichting Industrieel Erfgoed Leiden (STIEL) en de Historische Vereniging Oud Leiden (HVOL) in samenwerking met de gemeente Leiden extra aandacht vragen voor jonge monumenten door de verkiezing van Leidse monumenten uit de periode vanaf 1940.
Uw nominaties gevraagd voor 10 jonge monumenten, uit de periode 1940 -2000
Op dit moment is er in Nederland veel aandacht voor de zogenaamde wederopbouwarchitectuur. Deze periode definiëren we als de periode van 1940 tot 1970, toen nieuwe technieken in de bouw hun intrede deden. Uit deze periode worden nu panden als monument aangewezen. Omdat onze aandacht ook uitgaat naar de periode tot de eeuwwisseling betrekken wij in het onderstaande project de totale periode 1940-2000.
De bijzondere schoenmakerij in de Bakkersteeg waar sinds 1937 het bedrijf van de heer Zierikzee was gevestigd en dat na zijn dood in 1992 is overgenomen en voortgezet door andere schoenmakers dreigt nu op korte termijn voorgoed verloren te gaan.
Fototentoonstelling Leidse ambachtslieden in Volkshuis
Op donderdag 10 februari om 17 uur wordt in het Volkshuis aan de Apothekersdijk een fototentoonstelling over Leidse ambachtslieden geopend. Het is een tentoonstelling die zich over verschillende locaties in de stad uitstrekt en ook nog eens regelmatig wordt gewisseld.
Nieuwe bestemming voor historisch bloembollenbedrijf
HILLEGOM - De ontwikkelingsmaatschappij BOEi heeft de historische gebouwen van Kwekerij Veelzorg aan de Hillegomse Stationsweg gekocht. Het monumentale bloembollenbedrijf van J.H. Veldhuyzen van Zanten Azn. B.V zal de komende jaren een nieuwe bestemming krijgen. Daarover heeft BOEi een intentieovereenkomst gesloten met de gemeente Hillegom.
De voormalige bloembollenkwekerij Veelzorg en het exportbedrijf liggen al sinds 1822 aan de Stationsweg 129-131 in Hillegom. Op het terrein staan diverse waardevolle bollenschuren uit verschillende perioden: een hyacinten-holkamer (1906), een bollenschuur met lattenloods (1928), het kantoor (1850) en de kwekerswoning Vredehof (1896).
BOEi nieuwe eigenaar Vijf generaties teelden er aanvankelijk aardappelen en groenten, vanaf 1850 vooral tulpen, hyacinten en narcissen. Het bedrijf heeft geen opvolger, maar de laatste eigenaar, A.J.H. Veldhuyzen van Zanten, kon het niet over zijn hart verkrijgen het historisch erfgoed te slopen of aan zijn lot over te laten. Alle gebouwen zijn nog in de staat waarin ze waren toen het bedrijf in 1990 zijn deuren sloot.
In de afgelopen jaren heeft Veldhuyzen van Zanten geprobeerd een nieuwe bestemming voor de bollenschuren te vinden. Sinds 2008 wordt daarbij samengewerkt met BOEi, een non-profit organisatie die als doelstelling heeft: het behoud van industrieel erfgoed door herbestemming. Op 31 december 2010 heeft Veldhuyzen van Zanten alle gebouwen, behalve de villa, voor het symbolische bedrag van één euro overgedragen aan BOEi. Daarbij heeft BOEi de verplichting op zich genomen de historische gebouwen te restaureren en deze een nieuwe functie te geven. BOEi is erg onder de indruk van het genereuze gebaar dat de heer Veldhuyzen van Zanten maakt. Dit authentieke bollencomplex is heel bijzonder en zeer zeldzaam.
Woonbestemming voor de grote bollenschuur
Hartevelt-complex
Zorgelijk is de situatie rond de verbouwing van de panden van het Hartevelt-complex aan de Langegracht. Het is de bedoeling dat bij de op stapel staande verbouwing van dit complex, een gemeentelijk monument, in het midden van de voorgevel, het raam vervangen wordt door een hoge deur en de bestaande (te lage) deuren door glas. Stiel heeft tegen deze verminking ernstig bezwaar gemaakt maar de Ark vond het merkwaardigerwijs allemaal goed. Stiel gaat in beroep.
Behoud van de Van der Klaauwtoren
Uit de op 1 februari 2010 gepubliceerde bouw- en sloopvergunning voor het gebied rond de Sterrewacht blijkt dat de plannen voorzien in de bouw van dertig woningen, een parkeergarage en een toren met appartementen. Een aantal van de huidige gebouwen zal worden gesloopt. Daartoe behoort ook de Van der Klaauwtoren aan de Kaiserstraat, waarin vroeger de biologische laboratoria van de Leidse universiteit waren gehuisvest. Van der Klaauw was hoogleraar-directeur in de algemene zoölogie van 1934 tot 1959.
Stiel richt zich vooral op het behoud van de Van der Klaauwtoren en heeft daarvoor monumentenbescherming aangevraagd. Het pand kent geen vaste binnenmuren en kan uitstekend ingericht worden voor appartementen, studentenkamers, hotelkamers en wat al dan niet meer.
Wegens succes herhaald: Opsporing verzocht van 3 oktober-herinneringen
Na een eerste succesvolle inzameling biedt De Lakenhal u opnieuw de kans uw favoriete 3 oktober-moment te delen met het museum. Afgelopen april gingen vele Leidenaren u voor, zij brachten leuke verhalen en unieke objecten en foto's mee.Heeft u ook een tastbare herinnering of een persoonlijk verhaal over 3 oktober? Kom dan zondag 12 september naar De Lakenhal. Uw herinnering maakt kans om deel uit te maken van de grote overzichtstentoonstelling over 3 oktober, in het najaar van 2011. Op 12 september maken wij graag een foto van u met uw herinnering. Als dank krijgt u deze foto cadeau en wordt u uitgenodigd voor de opening van de tentoonstelling.
12 september 2010, van 12.00 tot 16.00 uur
Lakenhal op zoek naar '3 oktober-herinneringen'
Museum De Lakenhal biedt alle inwoners van Leiden en iedereen die wel eens 3 oktober vierde de kans hun favoriete 3 oktober-moment te delen met het museum. In het najaar van 2011 opent de grote tentoonstelling Leidens Ontzet, van Vrijheidstrijd tot Volksfeest en De Lakenhal is op zoek naar bijzondere verhalen en tastbare herinneringen.
Zondag 25 april is iedereen van harte welkom om met een verhaal of voorwerp naar het museum te komen. Heeft u nog die foto, genomen in de schiettent, of het knuffelbeest dat de hoofdprijs was? De Lakenhal neemt u graag met uw herinnering op de foto. Als dank krijgen alle deelnemers de foto en een uitnodiging voor de tentoonstelling cadeau.
Al meer dan 430 jaar wordt het Beleg en Ontzet van Leiden op 3 oktober herdacht. Met de oprichting van de '3 October Vereeniging' in 1886, kreeg de viering een uitbundig karakter. Nergens in Nederland wordt een historische herdenking zo intensief beleefd als in Leiden. Daarom is de Lakenhal zo benieuwd naar de belevenissen en herinneringen aan deze uitzonderlijke dag. Deze verhalen en herinneringen maken kans deel uit te maken van de tentoonstelling.
Liep u ooit mee met de Taptoe op 2 oktober of deed u mee aan de uitdeling van haring en wittebrood, de reveille, de koraalzang, de grote optocht en de kermis? Kom dan op 25 april tussen 12.00 en 16.00 uur naar De Lakenhal.
Muurreclames
Ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van de Stichting Tekens aan de Wand, is er een jubileumbijeenkomst in Leiden op vrijdag 20 november 2009 vanaf 13.30 uur in de Tuinzaal van De Burcht, Burgsteeg 14 in Leiden.
Het programma luidt:
13.30
:
Aankomst, koffie/thee
14.00
:
Welkom en opening door Joop Gijsman, bestuurslid Stiel en presentatie: Muurschilderingen in Leiden, vroeger en nu
14.20
:
Jubileumtoespraak door Peter Nijhof, voorzitter Tekens aan de Wand
14.30
:
Stappenplan voor verantwoorde restauratie van geschilderde muurreclames, Wendy Schoenaker, restaurateur/bestuurslid Tekens aan de Wand
15.00
:
De man van Deventer, restauratie voor een bijzondere muurreclame, Ruud Johannes, Stichting Industrieel Erfgoed Deventer (SIED)
15.20
:
Film Bergen op Zoom over restauratie van Miss Blanche-reclame (2008)
15.30
:
Uitwisseling nieuws, ervaringen & actualiteiten
15.45
:
Wandeling langs Leidse muurschilderingen o.l.v. STIEL
16.30
:
Napraten met een drankje bij Scheltema, Oude Singel/Marktsteeg 1
PRAKTISCHE ZAKEN
- Van de deelnemers wordt bijdrage in de kosten gevraagd van Euro 5,00. - Drankjes na afloop zijn voor eigen rekening
Te jong om te bewaren?
De Stichting Industrieel Erfgoed Leiden (STIEL) en de Dirk van Eck-Stichting presenteren:
Te jong om te bewaren? (Industriėle) Wederopbouwarchitectuur in Leiden, 1940-1965
Donderdagavond 5 november vanaf 20.00 uur organiseren de Dirk van Eck-Stichting en STIEL een speciale avond met twee lezingen over de naoorlogse wederopbouwarchitectuur in Leiden. De avond wordt gehouden in de Tuinzaal van Sociėteit de Burcht, Burgsteeg 14 te Leiden en is gratis toegankelijk.
Leon de Laat, stedenbouwkundige, opent de avond met een lezing over de Leidse wederopbouwarchitectuur in periode 1945-1965. In zijn verhaal zal hij ingaan op het dilemma tussen stedelijke vernieuwing en het behoud van historische waarden bij de herstructurering van de naoorlogse gebieden in Leiden. Er staat namelijk veel te gebeuren in Zuid-West, de Willem de Zwijgerlaan, het Morskwartier en de Leeuwenhoek. Moet de gemeente voorkomen dat alle geschiedenis wordt weggepoetst?
De tweede helft van de avond houdt professor Fons Verheijen, architect, een lezing over ingenieur Thijs Schutte en zijn rol in de industriėle wederopbouwarchitectuur in Leiden. Ingenieur Schutte ontwierp in Leiden namelijk heel wat kenmerkende naoorlogse bedrijfsgebouwen. Bekende voorbeelden zijn De Leidse Spaarbank, de Rotogravure, Clos en Leembruggen, de vele uitbreidingen aan de Meelfabriek, waaronder de opvallende S-dakopbouw, de Kamer van Koophandel, het karakteristieke gebouw van de Leidse Duinwater Maatschappij aan de ingenieur Driessenstraat (genomineerd voor de sloop), Fasson en Brill aan de Lammenschansweg, de nieuwbouw bij het Kamerlingh Onnes laboratorium en het markante en inmiddels verdwenen gebouw van de Leidse vuilverbranding.
Na afloop is er gelegenheid tot discussie met de sprekers en napraten onder genot van een kopje koffie/thee of een drankje.
Deze lezingenavond is alweer de vierde gezamenlijk georganiseerde activiteit van de Dirk van Eck-stichting en de Stichting Industrieel Erfgoed Leiden waarin sociale en economische geschiedenis en industrieel erfgoed in samenhang worden belicht.
Filmavond over wederopbouw in Leiden
Op 12 augustus vindt de laatste activiteit in het kader van de tentoonstelling over de Wederopbouw in Leiden plaats.
Er worden films vertoond uit de Wederopbouwperiode, die grofweg liep van 1940-1970. Arjan Honkoop van de Dirk van Eck-Stichting is in zijn archief gedoken en stelt speciaal voor de avond een programma samen. Voorafgaand aan de films, zal Leon de Laat vertellen hoe de gemeente Leiden omgaat met de herstructurering van wijken uit deze periode.
Nu de herstructurering van de vooroorlogse gebieden is afgerond, zijn de gebieden van na de oorlog aan de beurt. Leiden Zuid-West, de Willem de Zwijgerlaan, het Morskwartier en Leeuwenhoek: er staat een hoop te gebeuren. Maar hoe kunnen we eigentijds bouwen zonder onze geschiedenis weg te poetsen? Leon de Laat, senior stedenbouwkundige bij de Gemeente Leiden, gaat op persoonlijke titel in op dit dilemma.
Na de pauze worden films vertoond onder de noemer 'Wederopbouw in Beweging'. De wederopbouw was meer dan alleen slopen en bouwen. Ook was het dagelijkse leven aan het veranderen. De schaarste verdween langzaam en de grotere welvaart begon het straatbeeld te beïnvloeden. De kleding ging meer met de mode mee, er kwamen meer auto's op straat en ook nieuwe dingen zoals de brommer doken op. Door de Marshallhulp kreeg de 8 mm film in Nederland vaste grond onder de voeten. Het was eenvoudiger en goedkoper geworden om als huisvader filmpjes te gaan maken. Filmpjes van de familie, van je buurt maar ook van de stad. Gelukkig zijn een aantal van deze filmpjes bewaard gebleven en kunnen we ook nu nog zien hoe rustig het was op straat ter hoogte van de nieuwe sterflat. Of dat er nieuwe 'hoven' met flats werden gebouwd in Leiden Noord en de nieuwe brede Wilhelminabrug over de Hoge Rijndijk werd aangelegd.
Arjan Honkoop heeft een programma samengesteld met onder andere delen van amateurfilms die niet bewerkt zijn met commentaar en muziek. Vaak is het ruw materiaal dat niet eerder vertoond is bij andere filmvoorstellingen van de Dirk van Eck-Stichting. Het is een uitgelezen kans om de sfeer van wederopbouw, horend bij de tentoonstelling die tot 23 augustus in het RAP loopt, op te snuiven.
Omdat het aantal zitplaatsen beperkt is, is het raadzaam tijdig aanwezig te zijn.
Zoals gemeld in Stielz 2009-1 is de universiteit bezig het gebied aan de Wassenaarseweg opnieuw in te richten en te hergebruiken en nieuwbouw te plegen.Ook met Stiel worden de plannen doorgesproken want we vinden de ensemblewaarde van het medische dorp van belang en daarbinnen ijveren we voor het behoud van de kunstwerken van Lex Horn in en aan het Clusiusgebouw (zie afbeelding), waarvan die in het trappenhuis niet verplaatsbaar zijn en mogelijk verloren gaan. Het trappenhuis in zijn geheel inpassen in een te ontwerpen gebouw zou het beste zijn. Ook pleit Stiel voor het behoud van (de bouwmassa van) de collegezalen. In het gebied staat het Gortergebouw en de gebouwen van Anatomie, Pathologie, Fysiologie en het Clusiuslaboratorium. We zijn benieuwd.
De Rijksdienst wijzigt naam en verhuisd
De Rijksdienst voor de Monumentenzorg verandert weer van naam. Kortgeleden was het gewijzigd in Rijksdienst voor Archeologie Cultuur en Monumenten, kortweg RACM, nu wordt het Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
Ook verhuist in mei 2009 de dienst van het monumentale pand in Zeist naar een ultramodern glasgevelgebouw in Amersfoort met als adres Smallepad 5, 3811MG Amersfoort. (Postbus 1600, 3800 BP Amersfoort, tel. 033 4217421).
Ook de website en het e-mailadres wijzigen in resp. Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. en www.cultureelerfgoed.nl. Monument komt niet meer voor in gebouw en naam, een smal pad?
Muziekcentrum Marktsteeg
Een aantal voorstellen voor de inrichting van het toekomstige muziekcentrum De Nobel werden donderdag 9 april gepresenteerd in het Scheltema. Een drietal varianten werden getoond en toegelicht voor een gehoor van bewoners en organisaties zoals LVC en Stiel.
U kunt het allemaal vinden op www.leiden.nl onder projecten en daarna onder De Nobel.
Verval van de overblijfselen van de Grofsmederij
Ter herinnering aan de Grofsmederij, zie het artikel in ons tijdschrift Stielz 2009-1, staan in het Ankerpark nog een groot anker en het onderstuk van de schoorsteen van de toenmalige fabriek. Het zijn nog de enige zichtbare herinneringen aan dat machtige bedrijf naast namen als Ankerpark en Kettingstraat. Helaas is het deel van de schoorsteen ernstig in verval zoals bijgaande foto laat zien. Reden voor Stiel om er een brief aan te wijden.
School voor Zeevisvaart op gemeentelijke monumentenlijst?
De Stichting Leefbaar Katwijk vraagt in een brief van 28 maart 2009 aan het College van Katwijk het pand gelegen aan de Sluisweg 98 te Katwijk aan Zee, beter bekend als de School voor Zeevisvaart, aan te wijzen als gemeentelijk monument en op de gemeentelijke monumentenlijst te plaatsen.
Er is hier sprake is van een gebouw uit de wederopbouwperiode dat specifiek ontworpen en gebouwd is ten behoeve van het visserijonderwijs. Het pand verkeert vrijwel in zijn oorspronkelijke staat, ook al is de toren incompleet.
Van 1909 tot 1953 werd het visserijonderwijs gegeven in een school aan de Burgersdijkstraat. Vanwege het toenemende aantal leerlingen dat destijds het visserijonderwijs wilde volgen werd het gebouw te klein en begon men in 1952 met de bouw van de huidige school aan de Sluisweg. Deze werd in 1953 in gebruik genomen inclusief een model stuurhut met bedieningspaneel. De opleiding voor het visserijbedrijf is er nog steeds in gevestigd.
Het verzoek is des te dringender omdat er plannen zijn om het gebouw te slopen.
Donaties aan STIEL
STIEL is door de belastingdienst erkend als Algemeen Nut Beogende Instelling, een zogenaamde ANBI. Dat houdt in dat donaties en giften voor onze stichting kunnen afgetrokken van uw belastbaar inkomen mits u natuurlijk voldoet aan een minimum van 1 en een maximum van 10 % aan giften.
Het Leiderdorps Museum
Het Leiderdorps Museum is verhuisd naar Van Diepeningenlaan 110 d, 2352 KA Leiderdorp. Vrijdag 27 maart wordt geopend met een tentoonstelling over Archeologie. Aangezien in het gebouw ook de bibliotheek is gevestigd lopen er veel mensen binnen. Men probeert zo veel mogelijk op dezelfde openingstijden ook het museum open te houden. Daarvoor zijn door de week veel vrijwilligers nodig. Het weekend zal het museum dan niet meer altijd open zijn. Voor informatie zie www.leiderdorpsmuseum.nl.
Geen nieuwbouweisen aan Rijksmonumenten
Het bouwbesluit geeft in artikel 1:12 gemeenten de mogelijkheid dat wijzigingen aan rijksmonumenten niet hoeven te voldoen aan nieuwbouweisen. In de praktijk wordt echter dit artikel weinig gebruikt omdat gemeentebesturen daar of niet aan willen meewerken of hun bevoegdheid, waar het gaat om veiligheidsbeleid, hebben gemandateerd aan de brandweer. En die wil daar meestal geen rekening mee houden. De Rijksgebouwendienst werkt aan een rapport om dit probleem aan de orde te stellen. De RACM denkt daar samen met onder andere de Vereniging van Nederlandse Gemeenten over mee.
Incidentenregister Cultureel Erfgoed
Bij de Rijksdienst Archeologie Cultuur Monumenten, kortweg RACM, is een Incidentenregister Cultureel Erfgoed opgezet waarin meldingen worden opgenomen van verwaarlozing van Rijksmonumenten. Ook diefstal, brand, wateroverlast, stormschade en verzakking worden daarin opgenomen. Stiel zal dat soort zaken doorgeven.
De oude stadsklok geplaatst
Opnieuw een herplaatsing. Na het weer opstellen van de Trafozuil op het Vrouwenkerkhof op 29 januari 2009, is ook de oude stadsklok weer herplaatst aan de Haven. Stiel heeft indertijd wat spullen gered uit de opslag van de SLF, de voorloper van Nuon. Het ingenieursbureau van de gemeente heeft de tweede klok, een dobbelsteenmodel, laten restaureren en gangbaar laten maken. Mooi dat het toch weer in de stad geplaatst werd. Een ander model, een driekanter, staat zoals bekend aan het eind van de Korte Mare. Een derde klok staat nog in onze opslag en wacht nog op restauratie. Wie weet!
De Peperbus keert terug in het Leidse straatbeeld
"De Peperbus keert terug in het Leidse straatbeeld" stond er met grote letters in het Leidsch Dagblad van 13 augustus 1998. Donderdag 29 januari was het dan zover. Een grote vrachtwagen met de Trafozuil in onderdelen ploegde moeizaam door het zand van het Vrouwenkerkhof in restauratie. Onder toeziend oog van wethouder J.J.de Haan en bestuursleden van Stiel kwam het gevaarte verticaal te staan. Sjaak van de Geijn van de Smederij aan de Oude Varkenmarkt is nog de hele dag bezig geweest met de juiste plaatsing en het aanbrengen van de deuren en de kap. Het staat er nu weer keurig bij.
De Trafozuil kent een lange geschiedenis en dateert uit de tijd van de inrichting van het distributienet in Leiden. Dat net omvatte, grof gezegd, een hoogspannings- en een laagspanningsdeel. Een hoogspanningsdeel omdat daarmee de elektrische energie met de minste verliezen kon worden getransporteerd naar verdeelpunten in de onderscheiden laagspanningsnetten. In die verdeelpunten werden transformatoren opgesteld die de hoogspanning omzetten in de voor normaal gebruik geëigende laagspanning. Trafozuilen hebben nog tot 1985 dienst gedaan toen men overging op transformatorhuisjes. Tegenwoordig zijn deze huisjes ook weer een monument van bedrijf en techniek en vaak ook een Gemeentelijk monument.
Momenteel zijn er nu maar twee van deze Peperbussen in de stad. De zuil van het Rapenburg staat aan de Langegracht voor het kantoor van de Nuon. Veel zullen er wel niet komen want Jan Vellekoop, in 1998 hoofd Monumentenzorg deelde toen al mee: "grootschalige herplaatsing van de peperbussen zoals in Parijs (en in Amsterdam, Den Haag, Leipzig, Dresden) waar ze als reclamezuil gebruikt worden, hebben we al jaren geleden van de hand gewezen". Als reclamezuil is het onderhoud door wildplakken een probleem. In het buitenland wordt dat tegengegaan door een doorzichtige mantel eromheen, maar insmeren met vaseline is ook een mogelijkheid.
Vlaamse Vereniging voor Industriële Archeologie
De Vlaamse Vereniging voor Industriële Archeologie startte zopas op zijn website (www.vvia.be) met een kalender waarin allerhande activiteiten m.b.t. het industrieel en technisch erfgoed kunnen aangekondigd worden: studiedagen en congressen, geleide bezoeken en uitstappen, opendeurdagen, tentoonstellingen. • op 13 december e.k. vindt in Brussel de Vlaams-Nederlandse Ontmoetingsdag voor Industriële Archeologie plaats, met als thema 'Herbestemming van Industriële Panden'; • tijdens het verlengde weekend van 1-3 mei 2009 zal opnieuw de campagne 'Belforten van de Arbeid' georganiseerd worden die de fabrieksschoorstenen in de aandacht wil plaatsen. Deze actie vindt nu reeds in Vlaanderen en Noord-Frankrijk plaats, er wordt gehoopt dat ook andere landen w.o. Nederland zich in 2009 zullen aansluiten. Mogen wij U vragen deze data nu reeds in Uw agenda te reserveren?
Verkoop Stiel publicaties
Via de pagina Verkoop kunt u vanaf heden publicaties van Stiel bestellen.
Kinderarbeid in schijnwerpers
De Stichting Industrieel Erfgoed Leiden (STIEL) en de Dirk van Eck-Stichting presenteren:
Kinderarbeid in schijnwerpers
Kinderarbeid was een groot probleem in de Leidse fabrieken. De bekende schrijver J.J. Cremer klaagde in 1863 de misstanden aan. Stichting Industrieel Erfgoed Leiden en de Dirk van Eck-stichting brengen onder de titel J.J. Cremer en de Leidse Fabriekskinderen zijn aanklacht nu opnieuw uit, met een hertaling en toelichting.
Kinderarbeid wordt nu vaak geassocieerd met de Derde Wereld. Nederland kent echter ook een geschiedenis van kinderarbeid. Daarin speelde de Leidse industrie een prominente rol. Op 7 maart 1863 droeg de schrijver J.J. Cremer zijn aanklacht tegen kinderarbeid in de Leidse wolspinnerijen voor, die onder de titel Fabriekskinderen is gepubliceerd. Mede door deze publicatie kwam het bekende kinderwetje van de liberaal Samuel van Houten in 1874 tot stand, waarmee een verbod op fabrieksarbeid door kinderen onder de twaalf jaar van kracht werd.
Ook al is kinderarbeid onlangs opgenomen in de landelijke historische canon, het is een nog weinig belicht onderwerp. Exact 145 jaar na de voordracht door J.J. Cremer brengen Stichting Industrieel Erfgoed Leiden (STIEL) en de Dirk van Eck-stichting daarom de tekst daarvan opnieuw uit, met een hertaling naar hedendaags Nederlands door Korrie Korevaart (Universiteit Leiden). De Leidse stadshistoricus Cor Smit licht uitgebreid de achtergronden toe van de strijd tegen kinderarbeid in Nederland en de rol van J.J. Cremer daarin. De rijk geïllustreerde bundel J.J. Cremer en de Leidse Fabriekskinderen komt uit bij Primavera Pers Leiden.
Op vrijdag 7 maart 2008 17h00 neemt de liberaal Rogier van der Sande, oud-wethouder van Leiden en vice-voorzitter van de landelijke VVD, een eerste exemplaar van de bundel in ontvangst. Cor Smit zal bij de presentatie van de bundel stilstaan bij kinderarbeid toen en nu. De presentatie vindt plaats in het Scheltema-complex, Marktsteeg 1, te Leiden.
Discussie over ontwerp Leidse Historische Canon
"De rijke Leidse geschiedenis is de ultieme uitnodiging om een historische canon te schrijven" zo laten Hans Blom (voorzitter Vereniging Oud Leiden), Rudi van Maanen (voormalig stadsarchivaris) en Cor Smit (stadshistoricus) weten. Namens een op initiatief van burgemeester Lenferink gevormde commissie, waarin ook Joost Bleijie (Centrummanager / stadshistoricus) Ariela Netiv (directeur Regionaal Archief Leiden) en Jori Zijlmans (conservator Stedelijk Museum De Lakenhal) zitting hebben, hebben zij een ontwerp voor een Leidse Historische Canon geschreven. In deze Leidse canon wordt de geschiedenis van de stad neergelegd, van de tijd der Romeinen met het fort Matilo tot aan de komst en uitbreiding van het Biosciencepark. Alvorens dit ontwerp definitief te maken, nodigen zij de Leidse bevolking uit met hen over dit ontwerp te discussiëren.
"Een canon maak je niet alleen met een paar gepassioneerde Leidse historici", zegt Blom. "Ik kan me voorstellen dat veel Leidenaren niet alleen willen weten wat er wél en wat er niet in de canon terecht zal komen, maar tevens willen meepraten over de uiteindelijke inhoud". Blom geeft aan dat zowel het lezen van de Leidse Historische Canon alsook het reageren erop sinds deze week mogelijk is. "De conceptcanon kan vanaf heden gratis worden afgehaald op het stadhuis, het Stadsbouwhuis, de bibliotheken Merenwijk, Stevenshof en de Centrale in de stad, het Regionaal Archief Leiden aan de Boisotkade en Stedelijk Museum De Lakenhal". De canon ook te lezen is op de website www.leidsecanon.nl.
De discussie zal, onder auspiciën van een achttal Leidse historische verenigingen en stichtingen, zowel mondeling als digitaal gevoerd kunnen worden. Op de genoemde website is het mogelijk een reactie te plaatsten op de inhoud van de canon. "We zijn erg benieuwd wat de Leidenaren van het concept vinden", aldus Blom. Daarnaast kunnen de Leidenaren in discussie met de samenstellers én met elkaar tijdens een drietal discussieavonden. "We willen graag het gesprek aan met de Leidenaren omdat het zo maar zou kunnen zijn dat we iets vergeten zijn of dat iets onderbelicht is gebleven" zo zegt Blom, die beklemtoont dat het een canon van alle Leidenaren moet worden. "Met alle input die we via de site en via de discussies zullen krijgen, zal nog voor de zomer de uiteindelijke Leidse Historische Canon worden opgesteld die logischerwijs op geen enkele Leidse boekenplank mag ontbreken". Presentatie van het eindresultaat is voorzien voor de herfst.
Uitnodiging discussieavonden: De Leidse bevolking wordt uitgenodigd om op drie avonden haar mening over de concept- canon te geven. Deze avonden zijn op: • Woensdag 27 februari van 20:00 tot 22:30 uur in BplusC, locatie Bibliotheek Merenwijk • Woensdag 5 maart van 20:00 tot 22:30 uur in BplusC, locatie Bibliotheek Stevenshof • Woensdag 12 maart van 20.00 tot 22.30 uur: slotdiscussie in het Scheltemacomplex
Algemene ledenvergadering Vereniging Jan van Hout
Woensdag 20 februari 2008 houdt de Vereniging Jan van Hout haar Algemene ledenvergadering met aansluitend lezing door Cor Smit over Strijd om kwaliteit. De geschiedenis van de volkshuisvesting in de regio Leiden.
Nu politieke partijen in Leiden proberen een nieuw college van Burgemeester en Wethouders te vormen, adviseert Stichting Industrieel Erfgoed Leiden (STIEL) om in diverse dossiers rekening te houden met monumenten van werk en techniek.
Er is discussie of er een muziekcentrum in het Nobel-complex aan de Marktsteeg zou moeten komen. De monumentencommissie heeft al in juni 2006 positief geadviseerd het complex op de monumentenlijst te zetten. STIEL verzoekt per brief aan het Leids College van B&W dat nu ook daadwerkelijk te doen. Het overweegt daarnaast een aanvraag voor de Rijksmonumentenstatus. Daarmee zou het pand voorlopig niet mogen worden aangepakt. Dat biedt de mogelijkheid te doordenken hoe het muziekcentrum of iets anders historisch verantwoord kan worden ingepast.
De bollenschuur aan de Morsweg 111 is een prachtig voorbeeld van het bloemrijke verleden van Leiden. De gemeente Leiden zou er daarom goed aan doen dit pand de monumentenstatus te verlenen, en het in de bouwplannen in te passen.
Buiten de singels zijn er nog meer bijzondere panden en objecten die de monumentenstatus verdienen. Het spoorweghuisje op het Haagwegterrein is er één van. Dat heeft mogelijk gevolgen voor de bouwplannen op dat terrein.
Op het terrein waar het archeologisch park in Roomburg zou moeten komen, staat nog een schoorsteen vlakbij de Vliststraat. Het zou een goede herinnering aan het kwekerijverleden zijn als de schoorsteen zou worden behouden.
STIEL merkt regelmatig dat bepaalde (industriële) Rijks- en gemeentemonumenten slecht onderhouden worden. Daarom dringt het bij de huidige gebruikers, bezitters en/of bewoners aan op zorgvuldiger onderhoud. Daarnaast heeft de gemeente zich op grond van haar eigen Erfgoednota ertoe verplicht ook handhavend op te treden. STIEL zal dat de gemeente Leiden nadrukkelijk onder de aandacht brengen.
STIEL heeft deze punten afgelopen weekend alle Leidse politieke partijen onder de aandacht gebracht.
Meer informatie is hierover te verkrijgen bij voorzitter Hans Vollaard (06 – 29016478) en penningmeester Joop Gijsman (071-5125877).
Per trekschuit en stoomtrein van Leiden naar Haarlem
Vrijdagavond 7 december vanaf 19.00 uur presenteren de Dirk van Eck-Stichting en STIEL een speciale avond met twee historische lezingen over het personenvervoer per trekschuit en stoomtrein tussen Leiden en Haarlem. De avond wordt gehouden in de Tuinzaal van Sociëteit de Burcht, Burgsteeg 14 te Leiden en is gratis toegankelijk.
foto: Hielco Kuipers
Carly Misset, mede-auteur van het boek "Blauwe ader van de Bollenstreek, 350 jaar Haarlemmertrekvaart-Leidsevaart", opent de avond met een lezing over de bewogen geschiedenis van één van de drukst bevaren trekschuitroutes uit de Gouden Eeuw: het traject Leiden - Haarlem. In haar verhaal zal zij aan de hand van prachtige afbeeldingen ingaan op het reizen per trekschuit en op de invloed die de aanleg van de trekvaart had op de ontwikkeling van de omliggende landerijen.
Leiden, gezicht vanaf de Korte Mare naar het noorden, met aangemeerde trekschuiten. Op de achtergrond de Marepoort. Gekleurde pentekening, P.C. de la Fargue, ca. 1778. Coll. Regionaal Archief Leiden
De tweede helft van de avond vertelt Wim Wegman, auteur van het boek "Sporen, een zoektocht langs de resten van de Haarlemmermeerlijnen" over de verrassende vondsten bij zijn zoektocht naar overblijfselen van de verdwenen stoomtreinverbinding tussen Leiden, Hoofddorp en Haarlem. Daarbij zal hij zeker aandacht besteden aan de soms grappige, soms verdrietige, maar altijd gepassioneerde verhalen van de bewoners van de overgebleven spoorhuizen in dit gebied. Ook bij deze lezing zal zeer fraai beeldmateriaal te zien zijn.
Polychrome porseleinen kruik met een afbeelding van de Haarlemmertrekvaart met trekschuit, jaagpad en de gekroonde stadswapens van Leiden en Haarlem, ca.1740. Coll. Stedelijk Museum De Lakenhal, Leiden
Na afloop is er in de gezellige sfeer van de Tuinzaal gelegenheid tot napraten en het stellen van vragen onder genot van een kopje koffie of thee.
In de radioserie over Leids industrieel verleden
Uitzending over het Meelfabriekcomplex
In 1988 sloot het Meelfabriekcomplex na een eeuw de deuren. Vanuit dit markante gebouw aan de Zijl leverden Leidse werknemers jarenlang een fors aandeel van de Nederlandse meelproducten. Het Meelfabriekcomplex is vervolgens maar net aan de sloophamer ontsnapt, ook al herbergt het de nodige kunststukjes van Leidse architecten. Nu is de Meelfabriek nog een de weinige industriële complexen in een Nederlandse binnenstad. Op aanvraag van STIEL is het gehele Meelfabriekcomplex in 2000 tot Rijksmonument uitgeroepen. Nu is het hopen op een goede herbestemming, zodat het zich kan meten met de Van Nellefabriek in Rotterdam en de Amsterdamse Westergasfabriek.
De Stichting Industrieel Erfgoed Leiden (STIEL) zet zich al bijna twintig jaar in voor het behoud van monumenten van werk en techniek in Leiden. Vooral voor de Meelfabriek heeft ze zich al die tijd moeten inzetten. Het is niet alleen van belang om monumenten uit het Leids industrieel verleden te bewaren, maar ook om uit te leggen wat hun historische waarde is. Daarvoor geeft STIEL haar kwartaalblad STIELZ uit en beheert het de website www.stiel-leiden.nl. In samenwerking met de Dirk van Eck-stichting voor sociaal-economische geschiedenis, de lokale radiozender Holland Centraal en stadshistoricus Cor Smit maakt STIEL daarvoor nu ook een radioserie over het Leids industrieel verleden.
De radio-uitzendingen over het Meelfabriek-complex is maandag 2 juli op Holland Centraal in het programma Centraal Nieuws (12h00 – 14h00). HC-verslaggever Francine Wildenborg spreekt op locatie met de volgende personen om de bijzondere waarde van het Meelfabriek-complex toe te lichten:
• Reinier Verbeek
Leids architect, bedenker van herbestemming Meelfabriek
• Cor Smit
stadshistoricus
• Hans Vollaard
voorzitter STIE
De Stichting Leidse Studentenhuisvesting (SLS) wilde helaas niet meewerken aan de uitzending om uit te leggen welke plannen zij heeft met het Meelfabriek-complex.
De uitzendingen zullen worden herhaald op Holland Centraal. Later zullen ze ook te beluisteren zijn op de website van STIEL, www.stiel-leiden.nl. Volgende uitzendingen zullen in het teken staan van onder meer bollen & bloemen, drukkerijen en textiel in Leiden.
STIEL start radio-serie over Leidse industrieel verleden op Holland Centraal
Eerste aflevering over het Slachthuis
In 1999 sloot het Slachthuis na zo’n honderd jaar. Met de recente opheffing van de veemarkt in de Groenoordhallen is daarmee een einde gekomen aan de prominente vee- en vleesindustrie in Leiden. De nodige Leidenaren hebben op het Slachthuisterrein gewerkt als keurmeester of slachter. Bovendien hebben veel Leidenaren van het daar gekeurde en geslachte vlees geproefd bij Leidse slagerijen en de vrijbank. Zeker nu het Slachthuisterrein haast onherkenbaar wordt heringericht en de keurmeesterwoningen waarschijnlijk verdwijnen, is het zaak het vroegere werkend leven daar in kaart te brengen met hulp van voormalige werknemers.
De Stichting Industrieel Erfgoed Leiden (STIEL) zet zich al bijna twintig jaar in voor het behoud van monumenten van werk en techniek in Leiden. Het is niet alleen van belang om die monumenten uit Leids industrieel verleden te bewaren, maar ook nieuwe generaties uit te leggen wat de historische waarde daarvan is. Daarvoor geeft STIEL haar kwartaalblad STIELZ uit en beheert het de website www.stiel-leiden.nl. In samenwerking met de Dirk van Eck-stichting voor sociaal-economische geschiedenis, de lokale radiozender Holland Centraal en stadshistoricus Cor Smit begint STIEL daarvoor nu ook een radioserie over Leids industrieel verleden.
De twee radio-uitzendingen over het Slachthuis zijn op maandag 3 april en 10 april, beide keren tussen 13h00 en 14h00 in de rubriek "De Fabriek" van het programma Centraal Nieuws. HC-verslaggever Sebastiaan van der Lubben spreekt dan op locatie met de volgende personen om het beeld uit het slachthuisverleden op te roepen:
• Irene Riethoven
verkoper bij de Vrijbank
• Victor Riethoven
loonslachter (heeft laatste slacht in Slachthuis verricht)
• Godert Volbeda
keurmeester
• Bram Pater
buurtbewoner van Slachthuis
• Cor Smit
stadshistoricus en auteur van studie naar Slachthuis
De uitzendingen zullen worden herhaald op maandag 17 en 24 april. Daarna zullen ze ook te beluisteren zijn op de website van STIEL, www.stiel-leiden.nl. Volgende uitzendingen zullen in het teken staan van onder meer brood & meel, bollen & bloemen, drukkerijen en textiel in Leiden.
Voor meer informatie kan u terecht bij STIEL-voorzitter Hans Vollaard, 071 – 576 5564.
Stichting Levend Ambacht Leiden
Stichting Levend Ambacht Leiden (SLA)
Vanaf januari 2015 gaat de Stichting Levend Ambacht Leiden (STAL) verder onder een nieuwe naam: SLA. De doelstellingen van de stichting zijn onveranderd, wel komt daar een extra doelstelling bij, namelijk het stimuleren van behoud en overdracht van (specialistische) vakkennis.
SLA in het kort: • Behartigen van de belangen van de ‘levende’ ambachten. (‘Levend’ houdt in dit verband in dat deze mensen in hun onderhoud kunnen voorzien door de beoefening van hun vak.) • Zichtbaarheid en bekendheid van de ambachten en zijn producten vergroten. • Stimuleren van behoud en overdracht van (specialistische) vakkennis. • Stimuleren van de uitwisseling tussen ambachtsmensen onderling en tussen ambachtsmensen en publiek (van jong tot oud). • Organiseren van publieksactiviteiten gericht op bovenstaande doelstellingen.
De achterban van SLA bestaat uit de ambachtsmensen in Leiden en omgeving. Ook wil de stichting graag ‘nieuwe’ ambachten betrekken bij haar activiteiten. Beoefent u zelf een ambacht of bent u geïnteresseerd in vakmanschap en wilt u op de hoogte worden gehouden van de activiteiten van SLA? Stuur dan een e-mail met uw gegevens naar: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..
Het bestuur per mei 2015: Douglas Grobbe, voorzitter Machiel Wagenaar, penningmeester Hennie Korthof-Matze, secretaris Joop Gijsman, bestuurslid
Acht op de tien Leidenaren zijn geïnteresseerd in het cultureel erfgoed van Leiden en omgeving. Dat blijkt uit de Stadsenquête van de gemeente Leiden in 2013.
"De negentiende-eeuwse kleiwarenfabriek Nieuw Werklust is een laatste overblijfsel van de dakpannen- en bakstenenindustrie langs de Oude Rijn. Nadat de fabriek in 2003 sloot, werd het een rijksmonument en sindsdien wordt gezocht naar een nieuwe functie. Er is nagedacht over een winkelcentrum, een kantorencomplex of een bedrijfsverzamelgebouw, maar daarvan is tot nu toe niets gekomen. Bouw van appartementen is uitgesloten, omdat de fabriek in de geurcirkel van bierfabriek Heineken ligt."
Het oer-Leidse bedrijf Hartevelt staat centraal in een tentoonstelling van Erfgoed Leiden en Omstreken die tot 15 januari 2014 gratis is te bezichtigen in het Archiefgebouw aan de Boisotkade. De geschiedenis van ‘Distilleerderij De Fransche Kroon v/h A. en J. Hartevelt en Zn.’ gaat terug tot 1734. In 1968 ging het bedrijf op in het Bols-concern en stopte de productie van jenever en likeuren aan de Langegracht in Leiden. De panden behoren nu tot de oudste fabrieksgebouwen in de stad en zijn beschermd als monument. De mini-expositie ‘De firma Hartevelt in papier en object’ geeft een beeld van de geschiedenis van Hartevelt en de producten. Er zijn archiefstukken uit de collectie van Erfgoed Leiden en Omstreken te zien en objecten uit de privéverzameling van medewerker Ronald Hartevelt.
De markante toren op de hoek van de Kaiserstraat wordt gesloopt ondanks pogingen van diverse zijden om het te behouden. Er lagen zelfs van bevriende zijde diverse plannen en een financiering klaar om het pand opnieuw in te delen en te hergebruiken als studentenflat, appartementen en zelfs een hotel werd voorgesteld. De universiteit besliste anders onder het mom van de slechte staat van het gebouw. Jammer.
De bijzondere schoenmakerij in de Bakkersteeg waar sinds 1937 het bedrijf van de heer Zierikzee was gevestigd en dat na zijn dood in 1992 is overgenomen en voortgezet door andere schoenmakers dreigt nu op korte termijn voorgoed verloren te gaan.
De voormalige bloembollenkwekerij Veelzorg en het exportbedrijf liggen al sinds 1822 aan de Stationsweg 129-131 in Hillegom. Op het terrein staan diverse waardevolle bollenschuren uit verschillende perioden: een hyacinten-holkamer (1906), een bollenschuur met lattenloods (1928), het kantoor (1850) en de kwekerswoning Vredehof (1896).
Zorgelijk is de situatie rond de verbouwing van de panden van het Hartevelt-complex aan de Langegracht. Het is de bedoeling dat bij de op stapel staande verbouwing van dit complex, een gemeentelijk monument, in het midden van de voorgevel, het raam vervangen wordt door een hoge deur en de bestaande (te lage) deuren door glas. Stiel heeft tegen deze verminking ernstig bezwaar gemaakt maar de Ark vond het merkwaardigerwijs allemaal goed. Stiel gaat in beroep.
Uit de op 1 februari 2010 gepubliceerde bouw- en sloopvergunning voor het gebied rond de Sterrewacht blijkt dat de plannen voorzien in de bouw van dertig woningen, een parkeergarage en een toren met appartementen. Een aantal van de huidige gebouwen zal worden gesloopt. Daartoe behoort ook de Van der Klaauwtoren aan de Kaiserstraat, waarin vroeger de biologische laboratoria van de Leidse universiteit waren gehuisvest. Van der Klaauw was hoogleraar-directeur in de algemene zoölogie van 1934 tot 1959.
Zondag 25 april is iedereen van harte welkom om met een verhaal of voorwerp naar het museum te komen. Heeft u nog die foto, genomen in de schiettent, of het knuffelbeest dat de hoofdprijs was? De Lakenhal neemt u graag met uw herinnering op de foto. Als dank krijgen alle deelnemers de foto en een uitnodiging voor de tentoonstelling cadeau.
Ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van de Stichting Tekens aan de Wand, is er een jubileumbijeenkomst in Leiden op vrijdag 20 november 2009 vanaf 13.30 uur in de Tuinzaal van De Burcht, Burgsteeg 14 in Leiden.
Zoals gemeld in Stielz 2009-1 is de universiteit bezig het gebied aan de Wassenaarseweg opnieuw in te richten en te hergebruiken en nieuwbouw te plegen.
Ook met Stiel worden de plannen doorgesproken want we vinden de ensemblewaarde van het medische dorp van belang en daarbinnen ijveren we voor het behoud van de kunstwerken van Lex Horn in en aan het Clusiusgebouw (zie afbeelding), waarvan die in het trappenhuis niet verplaatsbaar zijn en mogelijk verloren gaan. Het trappenhuis in zijn geheel inpassen in een te ontwerpen gebouw zou het beste zijn. Ook pleit Stiel voor het behoud van (de bouwmassa van) de collegezalen. In het gebied staat het Gortergebouw en de gebouwen van Anatomie, Pathologie, Fysiologie en het Clusiuslaboratorium. We zijn benieuwd.
Een aantal voorstellen voor de inrichting van het toekomstige muziekcentrum De Nobel werden donderdag 9 april gepresenteerd in het Scheltema. Een drietal varianten werden getoond en toegelicht voor een gehoor van bewoners en organisaties zoals LVC en Stiel.
Ter herinnering aan de Grofsmederij, zie het artikel in ons tijdschrift Stielz 2009-1, staan in het Ankerpark nog een groot anker en het onderstuk van de schoorsteen van de toenmalige fabriek. Het zijn nog de enige zichtbare herinneringen aan dat machtige bedrijf naast namen als Ankerpark en Kettingstraat. Helaas is het deel van de schoorsteen ernstig in verval zoals bijgaande foto laat zien. Reden voor Stiel om er een brief aan te wijden.
De Stichting Leefbaar Katwijk vraagt in een brief van 28 maart 2009 aan het College van Katwijk het pand gelegen aan de Sluisweg 98 te Katwijk aan Zee, beter bekend als de School voor Zeevisvaart, aan te wijzen als gemeentelijk monument en op de gemeentelijke monumentenlijst te plaatsen.
"De Peperbus keert terug in het Leidse straatbeeld" stond er met grote letters in het Leidsch Dagblad van 13 augustus 1998. Donderdag 29 januari was het dan zover. Een grote vrachtwagen met de Trafozuil in onderdelen ploegde moeizaam door het zand van het Vrouwenkerkhof in restauratie. Onder toeziend oog van wethouder J.J.de Haan en bestuursleden van Stiel kwam het gevaarte verticaal te staan. Sjaak van de Geijn van de Smederij aan de Oude Varkenmarkt is nog de hele dag bezig geweest met de juiste plaatsing en het aanbrengen van de deuren en de kap. Het staat er nu weer keurig bij.
De Trafozuil kent een lange geschiedenis en dateert uit de tijd van de inrichting van het distributienet in Leiden. Dat net omvatte, grof gezegd, een hoogspannings- en een laagspanningsdeel. Een hoogspanningsdeel omdat daarmee de elektrische energie met de minste verliezen kon worden getransporteerd naar verdeelpunten in de onderscheiden laagspanningsnetten. In die verdeelpunten werden transformatoren opgesteld die de hoogspanning omzetten in de voor normaal gebruik geëigende laagspanning. Trafozuilen hebben nog tot 1985 dienst gedaan toen men overging op transformatorhuisjes. Tegenwoordig zijn deze huisjes ook weer een monument van bedrijf en techniek en vaak ook een Gemeentelijk monument.
